Polityka wspólnoty

„Dlatego w dobrze ułożonych wspólnotach politycznych (…), gdzie dobro całości jest należycie uwzględnione, władzę prawodawczą składa się w ręce różnych osób, które zgromadzone w sposób właściwy same lub wespół z innymi jeszcze osobami mają władzę stanowienia praw. Po ustanowieniu praw osoby te rozchodzą się i same podlegają prawom, które ustanowiły, co nakłada na nie dodatkowe więzy nakazujące dbać o to, by prawa były stanowione dla dobra powszechnego”.
Jako trzecią Locke podaje władzę federacyjną. W zakres jej kompetencji wchodzi wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju, zawieranie sojuszy oraz kontakty z osobami poza danej wspólnoty (szeroko rozumiana polityka zagraniczna). Zarówno władza wykonawcza jak i federacyjna podlegają władzy ustawodawczej, która z kolei podlega władzy całego ludu. Obywatele mogą zmienić lub nawet usunąć władzę ustawodawczą, jeśli władza ta działa przeciwko celom, do których została powołana. „Prawo do przeciwstawienia się legislatywie wykraczającej poza zakres władzy jej powierzonej jest szczególnym przypadkiem prawa do stawienia oporu tyrani. Tyranią zaś jest stosowanie władzy poza zakresem jej uprawnienia”.
Koncepcja państwa według Johna Locke’a wydaje się być najbliższa nam, ludziom żyjącym według zasad i standardów zachodniej demokracji. Locke, podobnie jak Hobbes, widział niedoskonałość natury ludzkiej i w pełni zdawał sobie sprawę z tego, że człowiek pozbawiony władzy nad sobą może stać się zagrożeniem dla innych. Wydaje się jednak, że pokładał większą niż Hobbes ufność w ludzką logikę i racjonalizm. O ile Locke twierdził, że człowiek, bez straszaka w postaci władzy, może zmienić się w pozbawioną skrupułów bestię, o tyle Hobbes twierdził, że tak się stanie na pewno. Locke wierzył, że ludzie sami z siebie zechcą wprowadzić do swojego życia prawo i porządek, stąd w jego poglądach tak dużo miejsca na wolności obywatelskie.
2.4 Teoria Rawls’a w ujęciu ekonomicznym i zmian pod wpływem głosów krytyki

W swojej teorii John Rawls zasady sprawiedliwości obrazuje w sposób stopniowy, starając się coraz to bardziej uszczegóławiać istotne warunki do spełnienia, aby teoria sprawiedliwości mogła mieć odniesienie do danej sytuacji faktycznej. „Wszystkie wartości społeczne – swobody i możliwości, dochód i bogactwo, podstawy poczucia własnej wartości – powinny być rozdzielone po równo, chyba że nierówny podział którejś z tych wartości bądź ich wszystkich wychodzi każdemu na korzyść”. Zatem wedle teorii autora jedyną przesłanką dla nierówności społecznych z perspektywy podziału jakichkolwiek dóbr mogą być jedynie wspólne korzyści dla całego społeczeństwa, które mogłyby z takiego nierównego podziału wynikać. Jest to główna teza drugiej części teorii Rawls’a, istotne jest, iż autor przyjmuje wolność człowieka w społeczeństwie jako podstawowe do wprowadzenia ewentualnych restrykcji za ingerowanie w równość pomiędzy i w równość w stosunku do społeczeństw. Uważa się , że to Rawls poprzez sformułowanie warunków dla swojej teorii, zarazem zachowując pewne usprawiedliwienie dla nierówności społecznych stara się zbudować podstawę dla wolności i równości obywatelskiej, dając wolności tej jak najszerszy zakres jeśli chodzi o wolności podstawowe. Jest gwarantem swobód obywatelskich i rodzajem usprawiedliwieniem dla nierówności na różnych płaszczyznach, tak społecznych jak materialnych i ekonomicznych. Filozof do swobód obywatelskich zalicza prawo wyborcze, wolność myśli, sumienia, prawo do własności i wolność osobistą. Ten katalog wolności podstawowych dał podwaliny dla zasad sprawiedliwości rozumianych jako równość w stosowaniu prawa i jego obowiązywaniu względem różnych podmiotów. Zasady te muszą zostać wzajemnie spełnione, druga nie tyle wynika z pierwszej, co bez zasady pierwszej nie ma punktu odniesienia, w kwestiach ekonomicznych w społeczeństwie John Rawls opowiada się za dopuszczaniem do rozmaitych nierówności w tej sferze jednak podstawą takiej sytuacji winno być jakieś wspólne dobro, dobro ogółu, czyli z faktu, że istnieją nierówności, które są poniekąd naturalne, powinno wynikać pewnego rodzaju dobro dla ogółu społeczeństwa. Nie powinno się zatem wynagradzać, ani też rekompensować nierówności ekonomicznych, ani też nierówności w sferze wolności, rekompensaty te nigdy nie powinny być przesłanką dla tych nierówności. Natomiast równość pod względem wolności obywatelskich jest uważana za istotniejszą niż jakiekolwiek inne korzyści. Rawls twierdzi, że patrzenie na ustrój, społeczeństwo, na umawianie się społeczne z perspektywy poszczególnych jednostek nie jest wykonalne i nie ma powodu aby usiłowań postrzegać w taki sposób gdyż nie jest to istotne. Natomiast wprowadza pewnego rodzaju klasyfikacje jak patrzenie na społeczeństwo z perspektywy jednostek spełniających jakąś cechę, na przykład z perspektywy płci żeńskiej lub jednostek pełniących jakąś funkcje, jak publiczna funkcja urzędowa. Ten rodzaj klasyfikacji co do perspektywy patrzenia danych jednostek może ulec zmianie w zależności od danego stanu faktycznego, niektóre rodzaje podziałów będą nieważne w określonej sytuacji, w innej natomiast będą odgrywały kluczową role. Kontekst sytuacyjny jest dla tego elementu najistotniejszym wskaźnikiem dla wyboru grupowej perspektywy z jakiej należy spojrzeć. Wieloznaczność niektórych słów, które stanowiły drugą zasadę bezsprzecznie była najistotniejszym elementem drugiego sformułowania, określenia każdemu i dla wszystkich mają bardzo szeroki zakres znaczeniowy, który wpłynął na późniejszą modyfikacje elementów teorii jak również był częstym punktem zaczepienia dla przeciwników, był jednym z koronnych kontrargumentów dla teorii filozofa. Zasada Pareta zwana zasadą efektywności bądź optymalności może być rodzajem metodologicznego uzasadnienia nierówności w sensie ekonomicznym, zasada ta mówi o podziale dóbr konsumpcyjnych, o zmianie czynników produkcji oraz o wyborze lepszego podziału dóbr. Organizacja produkcji jest z perspektywy podziału Pareta najbardziej efektywna gdy są stosowane zmiany, które mają na celu polepszenie danej grupy poprzez efektywność w danym procesie dzięki polepszeniu położenia niektórych względem innych nie pogarszając stanu tych drugich. Zasada optymalności Pareta zakłada nierówność dla podziału dóbr jako czynnik sprzyjający efektywności, skutkuje ona wnioskiem, że ogólnie rzecz ujmując dobrym jest nie dzielić równo gdyż w efekcie takiego postępowania jest możliwe polepszenie stanu jednych bez pogarszania stanu tych drugich.