Pit 37

Rachunek kosztów standardowych

Rachunek kosztów standardowych – polega na planowaniu wzorcowych kosztów produktów przed rozpoczęciem produkcji na podstawie racjonalnych norm zużycia i postulowanych cen nabycia oraz na określeniu odchyleń pomiędzy kosztami standardowymi a kosztami rzeczywiście poniesionymi.

Funkcje i zadania tego rachunku kosztów wynikają z kolejnych etapów cyklu obejmującego:

– Kalkulację – ustalenie standardowych kosztów produktów na podstawie norm kalkulacyjnych zużycia zasobów i posturalnego poziomu kosztów;
– Analizę – porównanie kosztów standardowych z kosztami rzeczywistymi;
– Kontrolę – wyjaśnienie przyczyn podstawowych odchyleń oraz ocena efektywności, na podstawie zaobserwowanych odchyleń;

Weryfikację – rewizja standardów celem stworzenia norm celów kosztowych możliwych do realizacji, mobilizujących do poprawy efektywności;

Podstawą konstruowania standardów jest równanie CAPLANA.

Koszt = zużycie zasobów + cena jednostkowa zasobów.

Najważniejsze dwa standardy dotyczące podstawowych elementów kosztów przyczyn:

– Standard ilościowy – dotyczy fizycznej ilości zasobu o określonych parametrach jakościowych racjonalnie niezbędnej jednostki w określonych warunkach operacyjnych (Q)
– Standard cenowy – dotyczy postulanej jednostkowej ceny nabycia zasobu o określonych celach jakościowych (P)

Ustalanie standardów kosztowych dotyczy zużycia zasobów bezpośrednich i jest stosunkowo proste (wykorzystujemy iloczyn QxP)

Odchylenie  stanowi różnicę pomiędzy kosztem rzeczywistym a standardowym.

W zależności od wpływu odchylenia na wynik finansowy przedsiębiorstwo określa się je jako korzystne lub niekorzystne.

Najważniejsze odchylenia:

– Odchylenie kosztów rzeczywistych – suma odchyleń zużycia oraz odchyleń ceny  jest ono wyliczane na podstawie różnicy pomiędzy po między ceną rzeczywistą zużytych materiałów a ceną standardową tych materiałów;
– Odchylenie kosztów pośrednich  stanowią różnicę pomiędzy kosztami przypisanymi do produktu na podstawie standardowej stawki kosztów pośrednich, a faktycznie poniesionymi kosztami pośrednimi. W przypadku gdy koszty pośrednie planowane są dla danego okresu w stałej wysokości wyodrębnione są dwa odchylenia cząstkowe w postaci odchylenia.

– budżetowego – różnica po między planowanym w budżecie kosztem a kosztem rzeczywistym;
– odchylenia rozmiaru produkcji.

Odchylenia zmiennych kosztów pośrednich wynikają ze zmienności takich czynników jak: podstawa rozliczania kosztów, oraz stawki pośrednich kosztów zmiennych. Dla kosztów zmiennych pośrednich kalkulowane są odchylenia:

– Odchylenie wydajności kosztów zmiennych pośrednich – zmienne koszy wytworzonej produkcji minus zmienne koszty rzeczywistego poziomu działalności.
– Odchylenie budżetowe zmiennych koszów pośrednich – wynikające z różnicy pomiędzy standardowymi kosztami zmiennymi dla rzeczywistego poziomu działalności a rzeczywistymi kosztami zmiennymi.

Odchylenia stałych kosztów pośrednich – dla stałych kosztów pośrednich najczęściej kalkulowane są odchylenia:

– Odchylenie budżetowe stałych kosztów pośrednich – różnica po między standardowym a rzeczywistym kosztem stałym pośrednim;
– Odchylenia rozmiarów produkcji – różnica pomiędzy standardowymi stałymi kosztami pośrednimi obciążającymi wytworzone produkty, a standardowym poziomem kosztów stałych.

Previous article
Rachunek kosztów normalnych jest ulepszeniem tradycyjnego sprawozdawczego rachunku kosztów
Next article
Rachunek kosztów i jego powiązanie z wyodrębnionymi obszarami rachunkowości
About the author